ژئوشیمی، مینرالوژی و کاربرد گل های قرمز

گل قرمز محصول فرعی فرآیند بایر (تولید آلومینا از بوکسیت) است که دارای ph بین 10 تا 5/12 است و به خاطر خاصیت قلیایی بالا و حجم زیاد تولید محیط زیست را به خطر می اندازد ولی با کمی تغییر این محصول می تواند مشکل جهانی آلودگی های اسیدی معادن سولفیدی و فلزات سمی آب های رودخان های را برطرف سازد. آنالیزهایxrd هشت نمونه گل قرمز کارخانه تولید آلومینای جاجرم نشان داد که کانی های اصلی تمام نمونه ها کلسیت و هماتیت هستند و کانی فرعی مشترک تمام نمونه ها کاتویت است و کانی های فرعی دیگر شامل رتیل ، آناتاز ، آلبیت ، شاموزیت ، ارتوشاموزیت ، کلینوکلر ، کانکرینیت و کانکرسیلیت هستند. کانی های مشاهده شده در گل قرمز دو دسته می شوند گروه اول که از بوکسیت هستند و در فرآیند بایرتحت تاثیر قرار نگرفته اند و دسته دوم گروهی از کانی ها هستند که براثر سدیم هیدروکسید و حرارت در فرآیند بایر به وجود آمده اند مانند کانکرینیت. آنالیزxrf شش نمونه گل قرمز نشان داد که مقدار tfeo از 96/18 % تا 60/22% متغیر است و al2o3بین 20/ 16 % تا 48/18 % تغییر می کند همچنین tio2 بین 57/5% تا 40/7 % متغیر است و می توان عناصر آهن ، تیتانیوم و آلومینیوم را از گل قرمز بازیافت نمود. آنالیز 35 عنصری icp پنج نمونه گل قرمز نشان داد که علاوه بر عناصر اکسید های فوق فلزات v, zr و li و بعضی عناصر ree مانند ceدر نمونه ها بالاست یعنی مقدار li بین ppm173 تا ppm221قرار دارد و zr بین ppm408 تا ppm607 تغییر می کند همچنین v بین ppm265 تا ppm469 متغیر است و مقدارce بین ppm216 تا ppm247 در نمونه ها متغیر است که می توان امکان بازیابی این عناصر را از گل قرمز مورد بحث در نظر گرفت. اکنون نیز در کارخانه تولید آلومینای جاجرم سدیم هیدروکسید و فلز گالیوم بازیافت می شود. می دانیم که بعضی عناصر فرعی وree می توانند در شبکه کانی ها جایگزین عناصر دیگر شوند برای مثال sr می تواند جایگزین ca در کانی کلسیت گردد و th می تواند جایگزین zr در زیرکان گردند و این کانی ها در بوکسیت یافت می شوند. همچنین به خاطر آلودگی زیست محیطی عناصری مانندth که در گل قرمز وجود دارند بهتر است قبل از کاربرد صنعتی گل قرمز مورد بحث آن ها را جدا کرد.